وصاياى افلاطون

از وصايايى است كه ((افلاطون )) به شاگرد خود((ارسطو)) نموده است ،

وصاياى او عبارتند از:

1 - معبود خود را بشناس و حق او را رعايت كن .

2 - همواره به آموزش و آموختن علم بپرداز و در كسب دانش كوشا باش .

3 - فراوانى دانش ، فردى را معيار عالم بودن او قرار مده ،

بلكه معيار شناخت عالمان راستين را دورى از شرّ و فساد بدان .

4 - از خداوند چيزى مخواه كه براى تو نافع نيست

و يقين بدان كه همه مواهب از ناحيه اوست

پس نعمتهاى جاودان و منافعى را كه هرگز از تو جدا نمى شوند، از او طلب نماى .

5 - آرزوى محال هرگز منماى .

6 - بدانكه خداوند تعالى از بنده خود با غضب و سرزنش انتقام نمى گيرد،

بلكه او را عملا تنبيه و تاءديب مى كند.

7 - چگونه زيستن را منهاى چگونه مردن از خدا مخواه ،

بلكه هر دو را از او درخواست كن .

8 - به استراحت و خواب اقدام مكن مگر بعد از آنكه محاسبه نفس را

در سه مورد انجام داده باشى :

اوّل : آيا در آن روز از تو كار خطايى سرزده است يا خير.

دوّم : آيا هيچ خيرى كسب كرده اى يا خير.

سوّم : در هيچ كارى كوتاهى كرده اى يا خير.

9 - زندگى و مرگ را زمانى شايسته بدان كه وسيله كسب خير باشند.

10 - به ياد آور كه در اصل چه بوده اى و پس از مرگ چه خواهى شد.

11 - به هيچكس آزار مرسان كه كار روزگار دائم در تغيير و تحوّل است

و بدبخت آن است كه از يادآورى عاقبت خود غافل باشد و از لغزش دست

برندارد.

12 - سرمايه خود را از چيزهايى كه خارج از ذات توست تهيه مكن .

13 - انتظار نداشته باش كه بيچارگان از تو تقاضاى كمك كنند

بلكه قبل از خواهش آنان خود به كمك اقدام كن .

14 - كسى را كه به لذتى از لذتهاى دنيا شادمان و يا از مصيبتى

از مصيبتهاى اين جهان غمناك است ، حكيم مپندار.

15 - هميشه به ياد مرگ باش و از مردگان عبرت بگير.

16 - از دو چيز، پستى يك نفر را درياب :

اوّل : سخن بيهوده فراوان مى گويد.

دوّم : سؤ الى را كه از او نپرسيده اند پاسخ مى دهد.

17 - كسى كه در فكر آسيب رساندن به ديگران باشد، به خودش آسيب رسانيده

و مرام او آميخته با شرّ است .

18 - بارها فكر و انديشه كن و آنگاه سخن بگو و سپس عمل كن

كه حالات به يك صورت نمى مانند.

19 - همه كس را دوست بدار.

20 - زود خشمگين مشو كه به غضب عادت پيدا مى كنى .

21 - تاءمين خواسته كسى را كه امروز به تو نياز دارد به فردا محوّل مكن ؛

زيرا نمى دانى كه فردا چه پيش خواهد آمد.

22 - در رفع گرفتارى ديگران بكوش مگر آنكه كسى به واسطه اعمال ناپسند

خويش گرفتار شده باشد.

23 - تا سخنان دو نفر كه با يكديگر نزاع دارند به خوبى روشن نشود،

درباره آنها قضاوت مكن .

24 - تنها گفتار حكيمانه نداشته باش بلكه در گفتار و كردار هر دو حكيم باش ؛

زيرا حكمت قولى در اين جهان مى ماند ولى حكمت عملى ره توشه

جهان آخرت است و در آنجا مى ماند.

25 - اگر در انجام كار خيرى رنج بردى ، رنج زايل مى شود

ولى آن عمل نيك باقى مى ماند و اگر از يك گناه لذّتى بردى ، لذّت از بين مى رود

ولى آن كار زشت باقى مى ماند.

26 - آن زمان را يادآور كه تو را صدا مى زنند و از گوش و زبان محروم هستى ، نه

مى شنوى و نه سخن مى گويى و نه مى توانى چيزى را به خاطر بياورى .

27 - به خاطر داشته باش كه رهسپار مكانى هستى كه نه دوست را مى شناسى و

نه دشمن را، پس اينجا از كسى عيبجويى مكن .

28 - اين حقيقت را بدان كه جايى خواهى رفت كه ارباب و غلام يكسان هستند،

پس اينجا تكبّر مكن .

29 - هميشه توشه راه را آماده داشته باش ؛ زيرا نمى دانى كه مسافرت كى آغاز

خواهد شد.

30 - بدانكه از نعمتهاى الهى هيچ چيز بهتر از ((حكمت )) نيست و ((حكيم )) كسى

است كه فكر و قول و عمل او مانند هم باشند.

31 - اگر كسى به تو بدى كرد با خوبى آن را پاسخ بده و از بدى او درگذر.

32 - همواره بكوش كه ياد بگيرى و حفظ كنى و نيكو بفهمى .

33 - كار خود را انجام بده و هميشه در حال خود تفكر و تدبر كن و در انجام

كارهاى بزرگ ، خستگى ناپذير باش .

34 - هيچگاه و در هيچ كارى سستى مكن .

35 - ناديده گرفتن خوبيها را هرگز جايز مشمار.

36 - هيچ گناهى را سرمايه كسب خير قرار مده .

37 - از كارهاى بزرگ ، بخاطر خوشى زودگذر، روگردان مباش كه از خوشى

جاودانه روگردان شده اى .

38 - دوستدار حكمت باش و سخنان حكيمان را بشنو.

39 - حبّ دنيا را از خود دوركن .

40 - از آداب پسنديده ، خوددارى و امتناع مكن .

41 - در هيچ كارى قبل از فرا رسيدن وقت به آن مشغول نشو و چون به كارى

مشغول شدى ، از روى فهم و بصيرت باشد.

42 - به ثروت مغرور و فريفته نشو.

43 - از مصيبتها، شكست و خوارى به خود راه مده .

44 - با دوست چنان رفتار كن كه به دادگاه و قاضى نياز نداشته باشى و با دشمن

چنان رفتار كن كه در هنگام قضاوت ، تو پيروز باشى .

45 - با هيچكس رفتار سفيهانه نداشته باش .

46 - با همه متواضع باش و هيچ فروتنى را كوچك مشمار.

47 - در آنچه كه خود را معذور مى دارى ، برادرت را در آن سرزنش مكن .

48 - از تنبلى شادمان مباش .

49 - بر شانس و بخت ، اعتماد مكن .

50 - از كار خير، پشيمان مباش .

51 - با هيچكس مراء و جدال مكن .

52 - هميشه بر صراط عدل و استقامت و خير باش .

 *************

حكمت عملى ( تهذيب نفس ، اداره منزل و اجتماع از ديدگاه خواجه نصيرالدّين طوسى)

 اثر : سيّد محمّد رضا غياثى كرمانى

اقتباس از : اخلاق ناصرى